Waarom een Joods Monument?

Het huidige monument achter de dorpskerk in Bloemendaal is voor alle inwoners van de gemeente Bloemendaal, die zijn omgekomen ten gevolge van de Tweede Wereldoorlog. Waarom een monument voor de Joodse oorlogsslachtoffers in de gemeente Bloemendaal?

Voor de vele Joodse slachtoffers van de Holocaust

Anders dan bij andere oorlogsslachtoffers gaat het bij de Joodse oorlogsslachtoffers om de door de Duitse bezetter georganiseerde vernietiging van alle Joodse plaatsgenoten als groep, in totaal 123 mensen, voor zover wij nu nog kunnen nagaan. Deze geplande moord op de Joodse plaatsgenoten en de gruwelijke wijze waarop deze is uitgevoerd, pleit naar onze mening voor een afzonderlijk namenmonument in de 'openbare ruimte'. Met een afzonderlijk namenmonument ontstaat een gedenkplek, waarbij de slachtoffers herdacht kunnen worden op een wijze die bij deze groep past. Plaatsing in de openbare ruimte geeft verbinding met alle inwoners van de gemeente en daarbuiten. Daarmee wordt recht gedaan aan deze slachtoffers van de Holocaust en hun nabestaanden.

Joodse oorlogsslachtoffers hebben geen graf

De Duitse bezetter nam destijds tal van maatregelen tegen de Joodse inwoners. Ook het gemeentelijk ambtelijk apparaat werd daarvoor ingezet. Op 31 maart 1942 moesten alle Joodse inwoners hun woningen in de gemeente Bloemendaal verlaten en werden naar Amsterdam overgebracht. Vanuit Amsterdam werden zij via een doorgangskamp, veelal kamp Westerbork, gedeporteerd naar een concentratiekamp, meestal Auschwitz of Sobibor in Polen. Daar werden de meesten door vergassing vermoord. Hun stoffelijke resten werden vernietigd en niet afzonderlijk begraven. In de Joodse religie is het belangrijk dat bij het herdenken de naam van de overledene wordt genoemd. Zolang deze naam wordt genoemd, zal de persoon blijven 'voortleven'.
Daarom is een gedenkplek met een gedenkteken dat de namen vermeld belangrijk. Niet alleen om te laten zien welke personen zijn vermoord, maar ook ter vervanging van de herdenkingsmogelijkheid, die een graf biedt. Zoals bij een graf is het monument een plek waar bezoekers volgens Joods gebruik uit respect voor de overledene een steentje kunnen neerleggen. Met een namenmonument krijgen de Joodse slachtoffers zowel voor de nabestaanden als voor een breder publiek een 'gezicht'. 

Ook een lerende betekenis

Kennis van deze zwarte bladzijde in de geschiedenis van de gemeente Bloemendaal hoort bij de geschiedenis van deze gemeente. Er is veel informatie over de vervolging van de Joodse inwoners verzameld en online beschikbaar. Het is wel de vraag of met deze informatie zonder een concrete aanleiding van bijvoorbeeld een herdenking bij een Joods monument iets wordt gedaan. Met het verstrijken van de tijd is de kans groot dat de kennis hierover geleidelijk verdampt. Het Joods monument is niet alleen een herdenkingsplek. Het is ook een plek waar de verschrikkelijke gevolgen van oorlog, discriminatie, racisme en vervolging goed 'zichtbaar' wordt gemaakt. Het monument biedt mogelijkheden om bij jongeren nadrukkelijk aandacht te vragen voor de zwaar bevochten vrijheid en het daarbij behorende herstel van democratische verworvenheden en de daaruit voortvloeiende waarden. Het is ook een investering van de gemeenschap in de toekomst. 

Waar staat het Joods Monument en waarom juist daar?

Een monument zet je niet zomaar neer en zeker geen monument dat aan een gruwelijke periode herinnerd zoals de tweede wereldoorlog. Heel bewust is gekeken naar een plaats die in aanmerking kon komen in de gemeente Bloemendaal. Geen gemakkelijke opgave.
Gekozen is voor het Wildhoefplantsoen achter de Dorpskerk in Bloemendaal waar ook het bestaande herinneringsmonument staat.

Dit monument is destijds bedoeld voor de inwoners van de toenmalige 'dorpskernen', namelijk Aerdenhout, Bloemendaal, Overveen en Vogelenzang. De toenmalige zelfstandige gemeente Bennebroek heeft zijn eigen oorlogsgeschiedenis en een eigen monument aan de Bennebroekerlaan.

Uitgangspunt voor de gemaakte keuze is dat de uit de gemeente Bloemendaal weggevoerde en vermoorde Joodse inwoners als het ware naar de huidige samenleving worden "teruggebracht" en dat de herdenking van hen ook samen met de herdenking van andere plaatsgenoten kan plaatsvinden. De plek in het Wildhoefplantsoen is een logische plek vanwege de gewenste verbinding met de herdenking van alle slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog, waarbij tegelijkertijd de 'eigen' Joodse geschiedenis met treurige afloop, goed zichtbaar wordt gemaakt. Overigens, in 2015 is in de gemeente Heemstede een Joods herdenkingsmonument opgericht, dat ook in de nabijheid van het algemene herdenkingsmonument is (bij) geplaatst.

Wordt het "Wildhoefplantsoen" niet "te vol" met twee monumenten?

De vormgeving, de omvang en de beoogde plek van het Joods monument zijn zodanig gekozen (in lijn, maar met voldoende afstand) dat het bestaande algemene monument niet aan betekenis inboet. Zoals gebruikelijk heeft de Commissie Welstand het ontwerp en tevens de plek beoordeeld en zijn geen bezwaren van 'te vol' geuit.

Is het Joods monument ook bedoeld voor de oorlogsslachtoffers uit Bennebroek?

De tekst van het bestaande ' herdenkings-Schild' spreekt van 'alle ingezetenen van de gemeente Bloemendaal' ,destijds bestaande uit Aerdenhout, Bloemendaal, Overveen en Vogelenzang. Sinds 1 januari 2009 behoort daar ook de voormalige zelfstandige gemeente Bennebroek bij. De Joodse slachtoffers uit Bennebroek worden op het monument vermeld en hun namen worden daarmee niet vergeten.

Worden jongeren betrokken bij het herdenken van de Holocaustslachtoffers?

Bij de huidige herdenking van de oorlogsslachtoffers uit de gemeente Bloemendaal worden jongeren uit de gemeente via het landelijke onderwijsproject "Adopteer een Monument" betrokken. Bij het bestuur van de Stichting Joods Monument Bloemendaal wordt inmiddels met de Stichting Oorlogshistorie Bloemendaal - die al nauw betrokken is bij het schoolproject - overlegd hoe ook deze herdenking geïntegreerd kan worden. Daarover later meer op de pagina Herdenking.

De keuze van de plaats van het monument.

Wildhoefplantsoen aan de Kennemerweg te Bloemendaal. Rechts het bestaande monument.
Op de voorgrond is het joods monument gepland.

Onthulling Joods Monument op 12 april 2018.

De onthulling van het Joods Monument aan het Wildhoefplantsoen te Bloemendaal vond plaats op 12 april 2018 om 15.30 uur.
Een bijzondere dag voor de  Joodse Nederlanders, want het is op deze datum ook "Jom hashoa" - de wereldwijde Holocaust herdenking.

Het Wildhoefplantsoen ligt aan de Kennemerweg vlak achter de Dorpskerk. Op dit plantsoen staat ook het herdenkingsmonument voor alle gevallenen in de Tweede Wereldoorlog uit de gemeente Bloemendaal.

Het Joodse monument is een namenmonument. Op de schuin afgevlakte kolom staat:

Zij vertrokken verschrikt en vernederd..... Zij keerden niet terug.....

NHNieuws

http:www.nhnieuws.nl/nieuws/222805/123-joodse-bloemendalers-herdacht-met-eigen-monument

Deze informatie is direct van RTVNH overgenomen met een kort stukje reclame vooraf. 

Reportage van de onthulling op 12 april 2018

Hierbij een korte reportage over de onthulling van het Joods Monument te Bloemendaal aan het Wildhoefplantsoen te Bloemendaal op 12 april 2018.

Foto reportage: Charles Duijff.

Voorafgaande aan de onthulling was er een ontvangst in de Dorpskerk van Bloemendaal. De Dorpskerk was door de Vrienden van de Dorpskerk beschikbaar gesteld voor deze unieke gebeurtenis.

Tegen half drie gingen alle genodigden naar het monument achter de kerk aan het Wildhoefplantsoen waar de burgemeester van Bloemendaal iedereen verwelkomde bij deze bijzondere gebeurtenis.

Welkom door gastheer - burgemeester Elbert Roest van Bloemendaal.

dhr. Job Cohen en burgemeester mevr. Astrid Nienhuis van Heemstede.

Toespraak door de voorzitter van st. Joods Monument Rob van der Heijden.

 vlnr. dhr. Ben Blocq, Opperrabbijn Binyomin Jacobs en Rabbijn Shmuel Spiero.

Toespraak door mevr. Ankie Broekers-Knol voorzitter namens het Comité van aanbeveling.

 vlnr. Opperrabbijn Binyomin Jacobs, Rabbijn Shmuel Spiero en burgemeester Elbert Roest van Bloemendaal.

Muzikaal intermezzo door Obada Zabadina met Song of the birds van P. Casals

Toespraak van de heer Job Cohen oud-burgemeester van Amsterdam/

Kaddisj door Rabbijn Shmuel Spiero. 

Gevolgd door 1 minuut stilte.

Het voorlezen van de vermoorde Joodse inwoners door Micha Schorn gevolgd door... 

links Mirre Dijkhof en Anna Bot.  Elk las 41 namen van de 123 voor.

Toespraak door plaatsvervangend ambassadeur Zijne Excellentie de heer Gideon Lustig.

Hierna volgde de onthulling.

Net onthulde monument.

Muzikaal intermezzo: Vocalize van S. Rachmaninoff door Obada Zabadina.

Toespraak door Jos Frencken namens de scholen in het kader van het schoolproject "Adopteer een Monument".

Gevolgd door een dankwoord van de burgemeester en de kranslegging waarna iedereen uitgenodigd werd om even na te praten over deze bijzondere en belangrijke dag.

Dominee Ad van Nieuwpoort (l).

Voorzitter Robert Verrijk van St. Oorlogshistorie hier samen met Robert Gezang, familie van Koentje Gezang ofwel Remy van Duinwijck.

De Stichting Joods Monument Bloemendaal, kan terugkijken op een zeer ingetogen onthulling van het monument met dank aan alle betrokkenen voor hun enorme inzet.  

Lijst Joodse ingezetenen

Wilt u weten of u ook familie had die in de gemeente Bloemendaal / Bennebroek woonachtig waren klik dan hier op

1940-1945.bloemendaal.nl

Daarna links op de pagina Joodse ingezetenen.

Vlak daaronder treft u ook nog de pagina aan met een verslag aan van de herdenking  Joodse inwoners in de Burgerzaal van het gemeentehuis op 30 maart 2012.

Bestuursinformatie.

vlnr: dhr. R.W.F.  Verrijk - bestuurslid, tevens namens St. OorlogsHistorie Bloemendaal.
dhr. M.R. van der Heijden - voorzitter
dhr. B. Blocq - secretaris / penningmeester.
mevr. P.E. Koningsveld - bestuurslid sinds 06-11-2019. Staat niet op de foto.

Op 10 juni 2016 zijn de handtekeningen zijn gezet. Stichting Joods Monument Bloemendaal is een feit.

Comité van aanbeveling:

Mevr. A. Broekers-Knol, voormalig voorzitter Eerste Kamer.
dhr. E. Holterman, oud-wethouder van de voormalige gemeente Bennebroek.
dhr. A. van Nieuwpoort, voormalig predikant Protestantse Kerk Bloemendaal/Overveen.
mevr. J.A. Patijn, voorzitter Stichting Vrienden van de Dorpskerk te Bloemendaal

Overige gegevens:

Statutaire naam: Stichting Joods Monument Bloemendaal.
Gebruik verkorte namen: Stichting JMB of JMB

Contact-adres: Oosterduinweg 10, 2111 XJ Aerdenhout

E-mail: jmb@remove-this.kpnmail.nl

Internet: https://oorlogsarchief.bloemendaal.nl

Stichting Joods Monument Bloemendaal staat ingeschreven bij de KvK onder nummer: 66234697.

RSIN (Rechtspersonen Samenwerkingsverband Informatie Nummer) 856455192.

Overige informatie met de verplichte informatie over de Doelstelling etc. zie:

Algemene Informatie JMB

KLIK hier op HOME  en keer terug naar de website.